Słownik ten powstał, ponieważ staram się zgromadzić listę najbardziej użytecznych i najczęściej używanych słów związanych z szeroko rozumianym budownictwem, które mogą mieć zastosowanie i być przydatne przy czytaniu zagranicznych tekstów, czy też pisaniu artykułów. Lista będzie sukcesywnie poszerzana o nowe napotkane wyrazy. Również Ty czytelniku możesz pomóc w rozwoju tego leksykonu przesyłając swoje propozycje na naszego maila.
Nieznane słówko najlepiej znaleźć wykorzystując kombinacje CTRL+F.
A
aerodynamiczny - aerodynamical
agresywność korozyjna - corrosive power, corrosion aggressiveness
aksonometria - axonometry
akwedukt - aqueduct
alkohol – alcohol
aluminium – aluminium
amortyzować wstrząsy – absorb shocks, cuchion shocks
amplituda – amplitude
analiza – analysis:
antysymetryczny – antisymmetric
aproksymacja – approximation
architekt – aechitect
architektura – architecture
armatura – fittings, fixtures:
arteria komunikacyjna – arterial road, artery:
asfalt – asphalt, mineral pitch
asfaltobeton – asphaltic concrete
asfaltowanie – asphalting
asprężystość – anelasticity
asymetria – asymmetry, dissymmetry
aula – hall
autostrada – motorway, expressway, superhighway, speedway:
awaria – break-down, failure
B
badanie – examination, investigation, testing, analysis, exploration, inspection
laboratoryjne – bench test, laboratory test
materiałów – materials testing
nieniszczące - non-destructive testing
rozciągania - tension test
ściskania - compression test
bagno – swamp, morass, march
balast – ballast
balustrada – balustrade, railing
bariera – barrier:
bazalt – basalt
bednarka – hoop iron, band iron, banding steel
bednarz – cooper
belka – beam:
ceowa – channel beam
dwuteowa – I-beam, flanged beam
szerokostopowa – H-beam
policzkowa – notch-board, stringer
poprzeczna – cross-beam, cross-bar, traverse
swobodnie podparta – free-ends beam
teowa – T-beam
utwierdzona – constrained beam, fixed beam
wspornikowa – cantilever, semi-beam
belkowanie – beams, girders, entablature
beton – concrete:
asfaltowy – asphaltic concrete
cementowy – cement concrete
chudy – lean concrete
ciężki – dense concrete
hydrotechniczny – watertight concrete
kablowy (kablobeton)– post-tensioned pre-stressed concrete
komórkowy – cellular concrete
lekki – lightweight concrete
napowietrzony – air-entrained concrete, aerated concrete
natryskowy – shotcrete, gunite
niezbrojony – plain concrete
sprężony – pre-stressed concrete
strunowy (strunobeton)– pretensioned pre-stressed concrete
zbrojony (żelbet) – reinforced concrete
betoniarka – concrete mixer (truck)
betonować – place the concrete
betonownia – concrete-mixing plant
bez domieszek – pure, with no admixtures
bez obciążenia – no load
bezpieczeństwo – safety, security:
bezwładność – inertia
bezwymiarowy – dimensionless, nondimensional
bieg:
bilans – balance:
cieplny – heat balance, thermal balance
energetyczny – energy balance
materiałowy – material balance
bitum – bitumen
biurowiec – office building
blacha – sheet, plate
blok – block:
brama – gate:
powodziowa – flood-gate
śluzy – lock gate
bruk – pavement
bruzda – furrow, groove, chase:
brygada – gang, squad:
brygadzista – chargehand, foreman, ganger
budowa – building, construction, structure:
budowla – buildng, structure
budowlani – building workers
budownictwo – building engineering
lądowe i wodne – civil engineering
mieszkaniowe – housing
wielkopłytowe – large-panel construction
wodne – hydro-engineering
budowniczy – builder
budynek – building, house:
biurowy – building office
fabryczny – factory building
mieszkalny – apartment building
użyteczności publicznej – public building
w stanie surowym – shell of building
wielopiętrowy – multistoreyed building
z elementów prefabrykowanych – prefabricated building
budżet – budget
C
cal – inch
calówka – one-inch plank
całka - integral
cegła – brick:
dziurawka – cavity brick, cellular brick
krzemionkowa – silica brick, dinas brick
licówka – face brick
ogniotrwała – firebrick, fireclay brick
pustakowa – hollow brick, structural tile
szamotowa – chamotte brick
cement – cement:
ekspansywny – expanding cement
hutniczy – metallurgical cement
murarski – masonry cement
portlandzki – Portland cement
szybkowiążący – quick-setting cement
ceramika – ceramics
chłodnia – cold store
chropowaty – coarse, rough
chwytak – grab, bucket, gripping device
ciało – body, substance:
ciąg – sequence
ciążenie – gravitation
ciek podziemny – underflow
ciek wodny – watercourse
cieśla – carpenter
cięgno – string, tension member
ciężar – weight:
continuum materialne – continuous medium, material continuity
cyklinować – scrape
cyrkulacja – circulation
czarnoziem – black-earth, chernozem
czas – time:
czerpak – scoop, bucket, bailer:
czoło – front:
czop – tenon
D
dach – roof
dachówka – roof tile
daszek – canopy, awning
decybel – decibel
demontaż – disassembly, dismantling
deska – board:
deskowanie – boarding, planking, shuttering, forms, formwork
dodawanie - addition
dolina – valley
dom – house:
dwurodzinny – duplex house
mieszkalny – apartment house
towarowy – department store, warehouse
wolno stojący – detached house
dostawa – delivery, supply
dostawca – supplier
drapacz chmur – skyscraper
drążenie – hollowing, drifting:
dren – drain tile, drain pipe
drenowanie – drainage, draining system
drewno – wood, timber, lumber:
budowlane – building timber
impregnowane – pretreated wood, impregnated wood
konstrukcyjne – structural lumber
drgania – vibration, oscillation
drobnoziarnisty – fine-grained
droga – road, way, track:
dojazdowa – access road
dwupasowa – two-lane road
główna – arterial road, highway
hamowania – braking distance
jednokierunkowa – one-way road
szybkiego ruchu – throughway
wielopasowa – multilane road
wodna – waterway
zatrzymania – stopping distance
drogownictwo – highway engineering
drogowskaz – signpost, guidepost
drwal – feller, lumberman
drzwi – door:
bezpieczeństwa – emergency door
dwuskrzydłowe – double door
harmonijkowe – accordion door
obrotowe – revolving door
płycinowe – panelled door
przesuwne – sliding door
składane – folding door
wahadłowe – swing door
wentylacyjne – air door, air trap
dwuteownik - I-beam
dynamika – dynamics
działka budowlana – building site, building lot
dzielenie - division
dzień – day:
roboczy – workday
wolny od pracy – day-off
wypłaty – pay-day
dziurawka – cellular brick, hollow brick
dźwig – crane, lift, elevator
dźwigar – girder, spar:
E
ekipa – crew
elastyczny – flexible, elastic
elektroda – electrode, plate
elektrownia – electric power station
elektryk – electrician
element – element:
budowlany – structural element, building unit
nosny – bearing element
prefabrykowany – prefabricated unit, precast concrete unit
elewacja – facade
energia – energy:
erozja – erosion
etap – stage
etykieta – label
F
falisty – wavy, undulated
farba – paint, colour, ink:
faza – phase
filar – pillar, pier
fundament – foundation
fundamentowanie – foundation engineering, foundation work
G
gabaryt – overall dimensions, limiting outline
gabro – gabbro
gazociąg – gas piping
geodeta – land surveyor
geodezja – geodesy
geologia – geology:
geometria – geometry:
geotechnologia – geotechnology
geowłóknina - geofabric
gęstość – density, thickness:
gleba – soil:
glina – clay
gładź – sliding surface:
głębokość – depth:
głowa pala – butt-end of a pile
główka cegły – end face of brick
główny inżynier – chief engineer
gniazdko wtykowe – plug-in socket
gniazdo czopa – mortise
granica plastyczności - yield point
gródź – bulkhead
grubizna – large timber
grubość – thickness:
grunt – ground, soil:
grunty orne – arable land
gruz – debris, rubble
gruzobeton – crushed-brick concrete
grys – grit
grzejnik – heater, radiator:
gwóźdź – nail:
gzyms – cornice
H
hala – hall
hałda – dump, heap
hartowanie – hardening
hydroelektrownia – hydro-electric generation station, hydro-electric power plant
hydroizolacja - hydroinsulation
I
iglica – needle
iloraz - quotient
ił – clay, silt
impregnacja – impregnation, proofing
instalacja – system, instalation:
centralnego ogrzewania – central heating system
elektryczna – wiring system
kanalizacyjna – sewerage system
klimatyzacyjna – air conditioning system
oświetleniowa – lighting installation
wodocigowa – water-supply system
inwestor – investor
inżynier – engineer:
inżynieria – engineering:
izolacja – insulation:
akustyczna – sound insulation
cieplna – thermal insulation
ciepłochronna – heat insulation, lagging, cleading
przeciwwilgociowa – damp insulation
J
jezdnia – roadway
jezioro – lake
K
kabel – cable
kafel – tile
kalka kreślarska – tracing paper
kalkulator – calculator
kaloryfer – radiator
kamień – stone:
budowlany – building stone
ciosany – cut stone (ashlar)
drogowy – road stone
wapienny – limestone
węgielny – foundation stone
kamionka – stoneware, vitrified clay
kanalizacja – sewage system, sewerage
kanał – channel, canal, waterway
kapilarność – capillarity
kaskada – cascade
kąt – angle:
kątownik – square, angle bar
keson - caisson
klimatyzacja – air conditioning
klin – wedge
klinkier – clinker
kładka - footbridge
koleina – wheel track
kolej – railway, railroad:
dwutorowa – double-track railway
jednoszynowa – monorail
linowa – cablerail
podziemna – underground
wąskotorowa – narrow-gauge railway
zębata (górska) – rack railway, cog railway
kolejnictwo – railway system
kolizja – collision
komin – chimney, funnel, smokestack
kominek – fireplace
kompozyt – composite
konspekt – draft
konstrukcja – design, construction, structure:
ażurowa – openwork
budowlana – building structure
modularna – modular structure
nośna – supporting structure, load-bearing structure
stalowa – steel construction
szkieletowa – skeleton construction
wielkopłytowa – large-panel construction
konstruktor – designer
konsystencja - consistency
kopać – dig, excavate
koparka – excavator, digger:
chwytakowa – clamshell excavator
jednonaczyniowa – power shovel, hoe shovel, backacter, backhoe, backdigger
podsiębierna – pull shovel, high shovel
wielonaczyniowa – bucket ladder excavator, dredger excavator
zgarniakowa – dragline excavator
kopuła – dome, cupola
kora – bark
korba – crank
korpus – body, frame
korytarz – corridor
koryto – trough, flume, open channel:
drogi – road trench, road bed
rzeki – river-bed, stream channel, streamway
kosztorys – estimate, cost calculation
koszty – costs:
eksploatacji – operating costs, running costs
inwestycyjne – capital costs
materiałowe – material costs
robocizna – labour costs
krawędź – edge
kryza – orifice, diaphragm
kubatura – cubage, cubature, cubic capacity
L
legar – ground beam, sleeper:
legenda – legend
leniwka – tangent screw
lepkosprężystość – viscoelasticity
lico muru – wall face
licówka - face brick, face tile
licznik – counter, meter:
lina – rope, cable:
nośna – carrier cable, carrying rope
odciągowa – stay rope, guy-rope
linia – line:
lokal – premises:
lokalizacja – location, localization, siting
lokomotywa – locomotive:
dwuczłonowa – twin-unit locomotive
elektryczna – electric locomotive
parowa – shunting locomotive, switching locomotive, shunter
spalinowa – diesel locomotive
spalinowo-elekktryczna – diesel-electric locomotive
luksfer – luxfer tile
Ł
ładowarka – loader:
łamliwość – brittleness
łata – latch, batten
łatwopalny – inflammable
ława fundamentowa – continuous footing, strip footing
łącznik – connector
łączyć – join, connect:
gwoździami – nail together
na czopy – tenon, mortise
na pióro i wpust – tongue
na styk – butt
na zakładkę – lap
przegubowo – articulate
śrubami – screw together
łopata – shovel, spade
łożysko – bearing
M
macierz – matrix
majster – master, foreman
makieta – mock-up, dummy
mapa – map, chart:
marmur – marble
masa właściwa – mass density
materiał – material:
materiałochłonny – material-consuming
mechanika budowli – structural mechanics
metr – metre:
metro – underground railway, subway
miedź – copper
mimośród – eccentric
mnożenie - multiplication
model obliczeniowy - computational model
moduł sprężystości poprzecznej (Kirchoffa) - modulus of rigidity
moduł sprężystości (Younga) - modulus of elasticity
moment – moment:
bezwładności – moment of inertia
odśrodkowy – moment of deviation
pędu – moment of momentum
skręcający – torque moment
zginający – bending moment
monolityczny - monolithic
most – bridge:
belkowy – girder bridge, beam bridge
blachownicowy - plate girder
drewniany - timber bridge
dźwigarowy - girder bridge
łukowy – arch bridge
kratownicowy - truss bridge
obrotowy - swing bridge
płytowy - plate bridge
podnoszony – drawbridge
pontonowy – pontoon bridge
ramowy - rigid frame bridge
wantowy - cable-stayed bridge
wiszący – suspension bridge
wspornikowy - cantilever bridge
zespolony - composite bridge
muł – slime, sludge, slit, mud
mur – masonry, brickwork, walling:
murarz – mason, bricklayer
murowanie – bricklaying
N
nachylenie – inclination, slope
nachylony – inclined, sloping
naciąg – pull, tension
nacisk – pressure
nakrętka – nut, screw cap
napór – pressure
naprawa – repair
naprężenia – stresses:
bezpieczne (dopuszczalne) – allowable stress
główne – principal stress
krytyczne – buckling stress, critical compressive stress
niszczące – crippling stress, breaking stress
normalne – normal stress
rozciągające – tensile stress, negative stress
skręcające – torsional stress
styczne (ścinające)- shear stress, tangential stress
ściskające – compressive stress, positive stress
udarowe – impact stress
zastępcze – reduced stress
zginające – bending stress
zmęczeniowe – fatigue stress
narożnik – corner, quoin
narzędzie – tool, instrument\
narzut – floating, fill, rip-rap
nasada budowli – root
nasiąkliwość – absorbability
nasyp – embankment, bank:
natężenie – intensity:
nawierzchnia – surface:
nit – rivet
nitowanie – riveting
niuton – newton
niwelacja – levelling
niwelator – levelling instrument
niwelować – level
norma – standard:
nośność – load capacity:
dźwigu – lifting capacity
łożyska – bearing capacity
nawierchni – wheel load capacity
nowatorstwo – innovation
O
obciążenie – load:
całkowite – total load
ciągłe – continuous load
dopuszczalne – permissible load, safe load
dynamiczne – dynamic load
eksploatacyjne – service load
jednostkowe – load intensity
maksymalne – maximum load
niszczące – breaking load, failure load
równomierne – uniform load
ruchome – moving load, live load
skupione – point load
stałe – fixed load, static load, dead load
trwałe – permanent load
użytkowe – useful load, operational load
zginające – bending load
obmiar – quantity survey
obrót – turn, rotation
obrys – outline, contour
obszar roboczy – workspace
obwodnica – ring road
oczep – top plate, girt
odbudowa – rebuilding, reconstruction
odciąg – guy, stay
odciążać – lighten, unload
odejmowanie - substraction
odkład – spoil, dump
odkształcalność – deformability
odkształcenie – strain, deformation, distortion:
liniowe – linear strain
objętościowe – volumetric strain
plastyczne – permanent set, plastic deformation
sprężyste – elastic strain
odsadzka – set-off, offset
odwadnianie – dewatering, water removal, dehydration, drainage
odwał – spoil, dump
ogradzać – fence
okap – eaves, hood
okno – window
oś - axis
oświetlenie – lighting, illumination
otulina – lagging, cleading
P
pachołek drogowy – road guard
packa – float
pal – pile
paleta – pallet
palisada – palisade
palowanie - piling
papa – building paper
parabola – parabola
parapet – parapet wall
parcie gruntu – earth pressure
parter – ground floor
pas drogowy – roadway
pas ruchu – traffic lane
pasaż – passage, arcade
pawilon wystawowy – exhibition pavilion
pełzanie – creep
penetracja – penetration
penetrometr – penetrometr
perspektywa – perspective, vista
piaskowiec - sandstone
pień – trunk
pierwiastek - root
piorunochron – lightning rod, lightning conductor
plac – site, yard:
plan inwestycyjny – investment plan
plan zagospodarowania przestrzennego – development plan
plastyczność – plasticity
plastyfikator – flexibilizer, plasticizer
płyta – plate, slab:
pochodna - derivative
pochylenie – inclination, slope
pociąg – train:
podbudowa – substructure:
podłoga – floor
podłoże – base, foundation, subsoil:
podłużnica – stringer
podparcie – support, bearing
podpora – support, prop, shore
podwalina – ground sill, ground beam, sleeper
pogłębiarka – dredger, dredge
polichlorek winylu – PCV
poliester – polyester
połączenie – connection, joint:
gwintowe – screw joint
kolejowe – railway connection
na czopy – mortise and tenon joint
na gwoździe – nailed joint
na pióro i wpust – tongue and groove joint
na wrąb – notched joint
na zakład – half-lap joint
przegubowe – pivotal joint
spawane – welded joint
śrubowe – screw joint
zakładkowe – lap joint
pomost – platform, stage
poprzecznica – cross-bar, traverse
poprzeczny – transverse, lateral, crosswise
poręcz – hand-rail, railing, balustrade
porowaty – porous
potęga - power
powierzchnia – surface:
styku – contact area
tarcia – friction face
poziomica – isohypse, contour line
półpiętro – mezzanine, entresol
praca magisterska – master's thesis
prefabrykat – prefabricated product
prefabrykowany – prefabricated
pręt - bar:
- rozciągany - rebar
- ściskany - strut
projekt – project, design, plan
projektant – designer
przedmiar – take-off
przegub – articulated joint, articulation
przejście dla pieszych – pedestrian crossing
przekrój – intersection, cut, section
- poprzeczny - cross-section
przepust – culvert
przęsło – span, bay
przyczółek - abutment
punkt – point:
materialny – material point
niwelacyjny – bench mark
odniesienia – reference point
triangulacyjny – triangulation point
R
rama – frame
rdza – rust
rdzeń – core
reper – bench mark, datum point
robocizna – labour
roboczogodzina – man-hour
robotnik – worker, workman:
roboty – work:
budowlane – construction work
ciesielskie – woodwork, carpentry
drogowe – road work
instalacyjne – plumbing
montażowe - assembly
murowe – brickwork, bricklayer's work
stolarskie – joinery
torowe – track work
ziemne – earthwork, diggings
rondo – roundabout
rozjazd – turnout
rozstaw – spacing
równanie - equation
równina – plain
różnica - difference
ruch – motion, movement:
ruszt fundamentowy – foundation
rynna – gutter, gully, chute:
dachowa – roof gutter
spustowa – tapping spout
S
samonośny – self-supporting
schemat – diagram, scheme
schody – stairs:
kręte – spiral stairs
ruchome – escalator
siła – force:
bezwładności – force of inertia
normalna – axial force
odśrodkowa – centrifugal force
rozciągająca – tensile force
składowa – component of force
ściskająca – compressive force
tarcia – friction force
tnąca – shearing force
wewnętrzna – internal force
wypadkowa – resultant force
zewnętrzna – external force
skala – scale
skos – bevel, chamfer, scarf
skrajnia – gauge, limiting outline
skurcz – shrinkage, contraction:
spoina – weld, joint:
spoisty – cohernet
spoiwo – binder
sprężanie – compression, prestressing, tensioning
spycharka – bulldozer
stal – steel:
konstrukcyjna – construction steel
wysokostopowa – high-alloy steel
wysokowęglowa – high-carbon steel
zbrojeniowa – reinforcing steel, concrete steel
statyka budowli – structural analysis
stopa fundamentowa - footing, pad foundation
strop – floor, ceiling
styczny – tangential
styropian – foamed polystyrene
sufit – ceiling
symetria – symmetry
szkielet – skeleton, framework:
szyna – rail
Ś
ściana – wall:
ścianka szczelinowa - slurry wall
ścianka szczelna – sheet pile wall, sheet piling, diaphragm wall
ściąg – bowstring
ściek uliczny – gutter, street gully
średnica – diameter
środek – centre:
środnik - web
śruba – screw, bolt
świder – bit
T
tabela – table, chart
tabor – rolling stock
tama – dam, bulkhead
tandem – arrangement in series, tandem
taras – terrace, berm
teownik – T-bar
teren – terrain, site, ground:
tłuczeń – broken stone
tona – ton
tor kolejowy – railway track
tramwaj – tram, street car
trasa – route
trasowanie – route survey, location
tunel – tunnel:
tworzywa sztuczne – plastics
tyczenie – setting out, ranging
tynk – plaster
U
ulica – street
umocnienie – consolidation:
brzegu – bank protection
skarpy – revetment
usytuowanie - location
uzbrojenie terenu – territorial development
W
wagon – wagon, rail-coach
walec drogowy – road roller
wapień – limestone
wapno – lime:
warstwica – contour line
wektor – vector
wentylacja – ventilation
wiadro – bucket
wiadukt – viaduct, overpass, overbridge
wiata – station roof, umbrella roof
wiązanie cementu – cement setting
wiązar dachowy – truss
wibrator – vibrator
wielkość – quantity
wieszar – roof truss
wieża – tower
wieżowiec – skyscraper
wilgotność – humidity, dampness
winda – lift, elevator
woda – water:
gruntowa – underground water
konstytucyjna – chemically combined water
wodociągowa – municipal water-course
wolnostojący – free-standing, detached
wózek – truck
wrąb – cut, notch, gain
wspornik – bracket, cantilever
współczynnik – coefficient, factor:
bezpieczeństwa – factor of safety
przenikania ciepla – overall heat-transfer coefficient
przewodzenia ciepła - thermal conductivity
rozszerzalności cieplnej – expansion coefficient
tarcia – coefficient of friction
wyciąg – hoist, lift, elevator
wykop – excavation, trench:
wykres - graph
wymiar – dimension, size
wypadkowa sił – resultant force
wytrzymałość – strength:
materiałów – strength of materials
na przebicie – breakdown strength
na rozciąganie – tensile strength
na skręcanie – torsional strength
na ściskanie – compressive strength
na zginanie – bending strength
trwała – true limiting creep stress
zmęczeniowa – fatigue strength
wzmocnienie konstrukcji – structural reinforcement
Z
zagęszczać - compact
zakładka – overlap, welt
zastrzał – angle strut, diagonal stay
zasypka – backfill
zawiesina iłowa - slurry
zawór – valve
zbrojarz – steel fixer
zbrojenie betonu – concrete reinforcement
zebra - zebra crossing
zetownik – Z-bar
zginać – bend, flex
złącze – joint
Ż
żebro – rib, fin, web
żelbet – reinforced concrete
żeliwo – cast iron
żuraw – crane
żużlobeton – slag concrete
Literatura:
- M. Skrzyńska, T. Jworska, E. Romkowska: Mały słownik angielsko-polski i polsko-angielski
- Poszukiwania własne - zachęcamy do nadsyłania własnych propozycji!
Dawid Kisała